Tanrı’nın varlığına delil olarak ortaya atılan ‘’Beşyol’’ önermesi nedir?
Allah’ın varlığına delil olarak ‘’Beşyol’’ önermesini ileri süren Aquinali Thomas 1225-1274 yılları arasında İtalya’da yaşamış Hristiyan bir din adamıdır.
Beşyol Allah’ın var oluşunu rasyonel bir yolla açıklamaya çalışan önermelerden oluşur. Bunlara bakacak olursak:
1-) Hareket Kanıtı: Maddesel hiçbir şey kendisini hareket ettiren bir güç olamadan hareket edemez. Maddesel hareketin başlaması için maddenin dışında olup maddesel harekete güç veren bir ruh lazımdır. Biz bu güce Tanrı deriz.
2-) Sebep(Teleolojik) Kanıtı: Yaşamdaki ve evrendeki her şey birbiriyle sebep-sonuç ilişkisi içerisindedir. Bir şey kendi kendisinin sebebi olamaz. Bu neden her şeyin ilk sebebi olan bir güç lazım gelir.
3-) Evrensel İspat Kanıtı: Maddesel varoluşun bir başlangıcı vardır. Bir başlangıcı var ise bir başlatıcısı da vardır. Bir başlatıcısı var ise o şey madde olmadan önce de vardır. O şey Tanrıdır.
4-) Derece Kanıtı: Dünya’daki her şeyin herhangi bir konuda derecesi vardır. Örneğin makine en fazla ne kadar güçlü olabilir veya bir insan en fazla ne kadar iyi olabilir gibi durumlar söz konusudur. Bunların ölçüsü Dünya ile sınırlı tutulamaz. Her şeyin ‘’en’’ olduğu bir tekilliğin olması gerekir. Her şeyin en yükseğine sahip bir tekillik. İşte bu tekillik Tanrıdır.
5-) Tasarım Kanıtı: En küçük bir çiçek yaprağından en karmaşık canlı sistemine kadar bir planlanmışlık ve tasarım söz konusudur. Akıl sahibi biri bunların bir tasarımcının elinden çıktığını anlar.