Nispi temsil seçim sistemi ve artık oy nedir?
Önceden belirlenmiş bir sayı miktarına ulaşanın temsilci çıkarabildiği, belirlenmiş sayı miktarını kaç kere yakalarsa o kadar temsilci çıkarabildiği seçim sistemine nispi temsil seçim sistemi denir.
Örneğin bir sistemde bir temsilci için 80.000(seksen bin) ölçütü belirlenmiş olsun. A partisi X şehrinde 176.000 (yüz yetmiş altı bin) oy almışsa iki milletvekili çıkarmış demektir. B partisi X şehrinde 350.000 (üç yüz elli bin) oy almışsa dört milletvekili çıkarmış demektir.
80 bin + 80 bin = 160 bin ediyor iken bir parti 176 bin oy almışsa 16 bin ”artık oy” ortaya çıkıyor. Aynı şekilde 350 bin oy ile 4 vekil çıktığında da 30 bin oy artık kalıyor. Böylece X şehrinde 46 bin oy artık oy olarak kalmış oluyor. Diğer şehirlerde de artık oyların kaldığı düşünüldüğünde büyük miktarda bir artık oy kalmış oluyor. Artık oylar boş gitmeyip siyasi partilere dağıtılıyor. Bu dağıtımda her siyasi partinin artık oyu ayrı ayrı hesaplanarak yapılıyor. Diyelim ki C partisinin 400.000 (dört yüz bin) artık oyu var ise artık oyları ile 5 milletvekili daha çıkarıyor. Ancak bir siyasi parti %10 barajına takılır ve meclise giremezse o siyasi partinin oyları meclise giren partilere dağıtılıyor. Bu dağıtım da meclise giren siyasi partilerin aldıkları oy oranına göre yapılıyor. A partisi oyların %50’sini almışsa meclise giremeyen siyasi partinin de 1,6 milyon oyu var ise bu 1,6 milyon oyun %50’si yani 800.000 bin oy A partisinin sayılıyor ve meclise 10 milletvekili daha ekleme hakkına sahip oluyor.